احترام به اصول آداب معاشرت

احترام به اصول آداب معاشرت

Respect the principles of etiquette 

بیش از پنجاه و پنج سال است که کاراته شوتوکان توسط بسیاری از مربیان آموزش داده می شود که اصول آن را دوجو کان Dojo kun  می نامند. دوجوکان از پنج اصل تشکیل شده است که اجازه آن از سوی انجمن توسعه کاراته ژاپن صادر و بر روی دیوار هر یک از آموزشگاه های کاراته نصب شد. چهارمین اصل آن رگی اومانزورو کوتو Regi omonzuru koto  و به معنای احترام به اصول آداب معاشرت می باشد که برخی آن را احترام به دیگرام تفسیر می کنند. به اعتقاد من هر دو این معانی صحیح می باشد و تفاوت چندانی در آنها وجود ندارد.

رگی او مانزورو کوتو:

هنگامی که می گوییم احترام به دیگران انتظار انجام چه کاری را داریم؟ چند گزینه وجود دارد. آیا باید به افراد دارای قدرت احترام بگذاریم، یا به همه مردم در همه جای دنیا؟ آیا استثنایی وجود دارد و آن این که فقط به برخی احترام بگذاریم؟ آیا اصلی وجود دارد که نه تنها نشان دهنده احترام بلکه احساس متقابل را نشان دهد به طوری که فرد مقابل نیز در پاسخ اظهار لطف و محبت نماید؟

معنای احترام چیست؟

به نظر من احترام چیزی نیست که بتوان آن را به دیگران نشان داد بلکه چیزی است که باید طرف مقابل آن را حس کند. ادب و نزاکت مجموعه ای از رفتارهای رسمی و تشریفاتی می باشد که ما در مقابل دیگران به نمایش می گذاریم که نتیجه آن ایجاد قوانینی در رابطه با روابط اجتماعی می باشد. احترام و ادب دو چیز متفاوت هستند زیرا یکی از آنها باطنی و حسی و دیگری ظاهری و نوعی رفتار است. این تفاوت در زبان ژاپنی به خوبی توسط واژه های مختلف نشان داده شده است. ژاپنی ها دو روش متفاوت برای بیان حالت هایی دارند که نشان دهنده احترام یا ادب و نزاکت می باشد. مثلا برای بیان احترام نسبت به فردی که با او صمیمی هستند اما رعایت ادب ونزاکت را لازم نمی دانند، روشی خاص وجود دارد. یا این که نسبت به فردی کاملا ادب و نزاکت را رعایت می کنند اما احترام زیادی برای وی قائل نیستند. بر خلاف انگلیسی ها که هر چیزی را مستقیما منتقل می کنند، ژاپنی ها در طی سال ها ایجاد تغییر در زبان خود توانسته اند روابط اجتماعی را انتقال دهند. می توان این تفاوت را هنگام معارفه در ژاپنی ها دید زیرا آنها در زمان معارفه کارت شناسایی خود را نشان می دهند. هدف آنها از این رفتار این نیست که نام خود را به دیگران بشناسانند بلکه هدف آنها ایجاد ارتباط با دیگران می باشد. علاوه بر این ارائه کارت شناسایی روشی متواضعانه برای نشان دادن موقعیت اجتماعی به دیگران می باشد. لازم به ذکر است که در کارت های شناسایی ژاپنی اطلاعاتی چاپ می شود که بسیار مهم و شامل عنوان فرد می باشد که یک ژاپنی با آگاهی از آن می داند که چگونه باید با وی برخورد کند و چگونه اصول پیچیده رفتار رسمی را در مورد او اعمال کند. زبان وسیله ای است که این کار را انجام می دهد. مثلا من می توانم با زبان ساده ای بگویم که میخواهم به جایی بروم iku

حال همین جمله را با حالت مودبانه تری می گویم: ikimasu  و اگر بخواهیم احترام بیشتری را نشان دهیم از فعل مجهول استفاده می کنیم :ikaremasu  و حتی می توانیم از این هم فراتر رفته و احترام خود را به شکلی کاملا رسمی بیان کنیم. البته از این حالت برای افرادی خاص استفاده می کنیم زیرا لحن بسیار رسمی می باشد و بدیهی است در کشوری که همه افراد آن به یکدیگر احترام می گذارند، مهم نیست که از چه روشی برای انجام این کار استفاده شود. irashaimasu

حتی فعل نوع سومی نیز وجود دارد که نشان دهنده تواضع و فروتنی می باشد و می توانیم از آنها در محاورات استفاده کنیم و از آن جایی که بیانی بسیار زیبا و مودبانه می باشد می توان آن را در موقعیت هایی رسمی نیز به کار برد: mairimasu

تمامی موارد بالا به معنای رفتن می باشند و می توانیم از هر یک از این عبارات محترمانه و حاکی از تواضع و فروتنی استفاده کنیم و آن را جایگزین عباراتی سازیم که تنها ادب یا احترام را نشان می دهد. نمی خواهم شما را با عبارات فوق به دردسر بیاندازم،زیرا خود ژاپنی ها هم از تمامی این عبارات در زندگی روزمره خود استفاده نمی کنند، اما این کار می تواند به شما ایده دهد. در زبان انگلیسی 1000 اصطلاح و عبارت برای کلمه رفتن وجود دارد و در زبان ژاپنی 1000 سطح متفاوت و حاکی از ادب برای این کلمه به کار گرفته می شود که هدف از آن تاکید بر روابط اجتماعی و تعامل سودمند برای کاهش کشمکش ها و منازعات می باشد.

این روش تنها به زبان ژاپنی منحصر نمی باشد بلکه در زبان انگلیسی هم روش مشابه ای وجود دارد اما به اندازه روش ژاپنی ها پیچیده نیست. ما به ندرت از زبان رسمی در آمریکا استفاده می کنیم و به قدری نسبت به تعاملات خود بی تفاوت می باشیم که گاهی اوقات از این که هنوز هم دارای نام خانوادگی هستیم، تعجب می کنم.

با توجه به فرهنگ غنی ژاپنی ها و تمرکز آن بر تعاملات مودبانه و محترمانه نسبت به یکدیگر فرض را بر این می گیریم که اصل چهارم نه تنها در صدد القای حس احترام نسبت به یکدیگر می باشد بلکه می خواهد رفتار مودبانه را رواج دهد.

بنابراین شاید ابهام و نارسایی عبارت احترام به دیگران برای شما ثابت شده باشد، همان گونه که برای من ثابت شد. در این اصل از من انتظار نمی رود که احترام به طرف مقابل را حس کنم بلکه انتظار می رود تا احترام، فروتنی، ادب و نزاکت را ، همان گونه که در اصول آداب معاشرت وجود دارد و مسئله ای بسیار مهم برای ژاپنی ها تلقی می شود بیان کنم. یعنی از من رفتاری مناسب انتظار می رود.

معنای لغوی این عبارت توسط مثال هایی از منابع فرهنگی مختلف توضیح داده شده و هرگونه ابهام در آن برطرف شد.

پس من ترجیحا از این عبارت استفاده می کنم: احترام به اصول آداب معاشرت و چنان چه بخواهم معنای آن را به طور اختصار شرح دهم از عبارت مودب بودن استفاده می کنم. اما عبارت احترام به اصول آداب معاشرت همان معنی لغوی اصل چهارم می باشد زیرا رگی Regi یعنی : آداب، نزاکت یا آداب معاشرت و اومانزورو Omonzuru به معنای صداقت، احترام، محترم شمردن و ارزش بسیار قائل شدن می باشد.

بحث در مورد این اصل، بحث در زمینه رفتارها می باشد. هرگاه که در یک جودوی کاراته ویا در خارج از آن صحبتی در رابطه با آداب معاشرت می شنویم، متوجه این نکته می شوم که هدف تمامی آنها این است که به مردم چگونگی درست رفتار کردن را بیاموزند. در واقع اعتقاد بسیاری از مربیان کاراته بر این است که در دوجوکان 5 دستور وجود دارد که چگونگی رفتار درست را به کاراته آموزان خود، چه در کلاس درس و چه در خارج از آن می آموزند. تقریبا هدف هر آن چه در رابطه با مفهوم این اصول گفته میشود، این است که مسیری آشنا را در جهت پرورش افراد طی کند مسیری که جهت آن به این سمت می باشد که چه رفتاری مناسب است و دیگر آن که چگونگی رفتار فرد بر طبق اصول آموزش داده شده و با هدف دست یابی وی، تا چه حد اهمیت دارد.

مادر من که طرف دار سنت قدیمی جنوبی می باشد معتقد است که منظور از داشتن رفتار خوب این است که دیگران در آرامش و آسایش به سر ببرند، پس مودب بودن به معنای این نیست که بخواهیم دیگران را ادب کنیم و یا در معرض آزمایش قرار دهیم و با ابزاری نیست که باعث برتری فردی بر فرد دیگری شود. ما نسبت به دیگران مودب هستیم به این خاطر که آنها از با ما بودن احساس راحتی نمایند. اگر نسبت به دیگران برتری داریم به این دلیل نیست که یاد گرفته ایم آداب معاشرت را رعایت کنیم بلکه به این دلیل است که آموخته ایم چگونه با دیگران مهربان باشیم.

مادر من یکی از میزبانان بسیار خوب است که تماشای رفتار وی با میهمانان می تواند تجربه خوبی را در اختیار دیگران قرار دهد. وی در خانه ای معمولی واقع در مرکز محله طبقه بازنشستگان زندگی می کند اما اگر به خانه اوبروید، کاری می کند که در تمام مدت حضورتان در آنجا احساس خوبی داشته باشید. او همیشه به استقبال شما می آید و شما را به داخل خانه هدایت می کند، همیشه لبخندی بر لب دارد و سوالاتی از شما میپرسد که به هیچ وجه از بودن در آنجا احساس ناراحتی نکنید و تمامی افرادی را که برایتان نا آشنا هستند به شما معرفی می کند.

هیچ کس در خانه وی نمی پرسد: باید چه کار کنم؟ کجا بنشینم؟ زیرا مادر فکر همه چیز را می کند.

این رفتار خوب او برای دفاع از خود نیست بلکه آرمان او برای خدمت به دیگران می باشد. خواسته او این است که دیگران شاد باشند و لذت ببرند و برای همین از افسون جنوبی قدیمی استفاده می کند و لهجه جنوبی او تاثیر بسیاری بر حاضرین می گذارد. این گونه رفتار، روش او برای محبت به دیگران است.

البته فکر می کنم که این نکته در میان ما و مربیان کاراته به فراموشی سپرده شده است زیرا اغلب فراموش می کنیم که هدف از مودب بودن ایجاد احساس آرامش برای دیگران است همیشه سعی کرده ام تا به رفتار اطرافیانم توجه کنم و برای آن کمتر اذیت شوم و رفتارهای خوب آنها را در نظر بگیرم. زیرا این موضوع برای من اتفاق افتاده است که اگر بخواهم بر طبق مفهوم ریجی رفتار کنم، به جای آن که از مردم انتظار مودب بودن داشته باشم، باید خود مودب باشم.

به جای آن که از اصل رعایت آداب معاشرت به عنوان اسلحه ای برای ضربه زدن به دیگران استفاده کنیم بهتر است از آن به عنوان راهنمایی، جهت ایجاد احساس آرامش در خود و کاراته آموزان خود بهره ببریم وبه جای آن که محیطی ظاهرا اصولی را ایجاد کنیم و استفاده از زور و جبر را خط مشی آموزشی خود قرار دهیم و با موفقیت بسیار کمی مواجه شویم نقش یک میزبان خوب را در آموزشگاه های خود بازی کنیم و با استفاده از آداب معاشرت دیگران را وادار به اطاعت از خود سازیم وبه جای حرف زدن، افراد را راهنمایی کنیم.

حال با این سئوال مواجه می شویم که آیا واقعا این گونه رفتارها که در دوجوهای کاراته ژاپن موجود است در خارج از این کشور نیز جایی دارد یا خیر.

در بررسی این نکته به این نتیجه رسیدم که اگر در رفتار با دیگران به جای آن که خودم احساس آرامش وراحتی کنم، سعی کنم این احساس تنها در آنها به وجود آید باید این نکته را در نظر داشته باشم که ممکن است آنها هیچ گاه در ژاپن زندگی نکرده و مردمی را که دائما به یکدیگر تعظیم می کنند و نمی توانند با یکدیگر خصمانه رفتار کنند، ندیده باشند و بنابراین با این اصول آشنایی نداشته باشند.

همان گونه که گفتم، اعتقادم بر این است که مفهوم عبارت احترام به اصول آداب معاشرت در این جا با ژاپن متفاوت می باشد اگرچه ترجمه آن در هر دو زبان یکی است. مفهوم این عبارت در فرهنگ ژاپن این گونه است: مودب باش. تعظیم کن. با تکان های سر طرف مقابل را تایید کن، به صحبت های دیگران گوش کن، به جای آن که توضع داشته باشی دیگران تو را درک کنند تو دیگران را درک کن، خوش قول باش، هنگامی که دیگران صحبت می کنند ساکت باشد و با لحن مودبانه سخن بگو.

اما این مفهوم در غرب به گونه ای دیگر است زیرا به جای آن که رفتارهایی مناسب از خود نشان دهیم سعی داریم از رفتار ژاپنی ها تقلید کنیم. هنوز هم نمی دانم چرا رفتار ژاپنی ها را با کاراته به کشور خود آوردیم، زیرا آنها رفتار اوکیناوایی و چینی را همراه با کاراته به کشورشان وارد نکردند و این بهانه ای است که ادعا می شود ما به راهنمایی ژاپنی ها در یادگیری صحیح اصول کاراته نیازمندیم.

اما در تلاش برای اصلاح فرهنگ ژاپنی در خارج از این کشور، یعنی رفتار خوب رفتاری است که در دیگران ایجاد آرامش کند، به رفتاری تبدیل شود که در آن به جای ایجاد آرامش در دیگران این حس در مربی ایجاد شود، که ظاهرا خلاف نظر من می باشد.

اما من در حال حاضر از رفتارهایی مانند تعظیم کردن و یا واکنش هایی از این قبیل طرفداری نمی کنم و این را به خوبی می دانم که دوجوی کاراته نیز مانند هر کلاس دیگری می باشد که در آن شاگردان باید پذیرای محیط آموزشی که مربی ایجاد کرده است، باشند. اما پیشنهاد من این است که شاید بتوان نسبت به اصول آداب کاراته نگرشی صلح طلبانه تر داشت ودیگر آن که می توانیم به جای الگو گرفتن از سایر فرهنگ ها، از طریق فرهنگ خودمان به رفتار مورد نظر دست یابیم و به جای دستور دادن و یا انتقاد از آنها، آنان را به مسیر درست هدایت کنیم وبه جای آن که بر عیوب دیگران متمرکز شویم درباره کاستی های خودمان تفکر کنیم.

پاورقی :

دوجوکان Dojo Kun  :

اصول دوجو که بر دیوار هر یک از آموزشگاه های کاراته نصب شده است و در برخی از سبک ها در پایان هر کلاس، کارآموزان موظف به خواندن آن می باشند.

دنیای کاراته – ماهنامه ورزشی- سال هشتم- شماره 86